گیاه قهوه با نام علمی (Coffea) نوعی از گیاهان گلدار است که به صورت درختان تنومند و یا بوته وجود دارد. اغلب کشاورزان ترجیح می دهند در مزارع قهوه آن را به صورت بوته های کوتاه پرورش دهند تا بهتر بتوانند به آن رسیدگی کنند.
درختان قهوه همیشه سبز هستند و از خانواده روناسیان می باشند. معمولا این گیاه در آب و هوای مرطوب و مناطق گرمسیری بهتر رشد می کند. سالانه میلیون ها تن قهوه از درختان قهوه در سرتاسر جهان استخراج می شوند. امروزه صنعت قهوه در جهان بسیار پیشرفت کرده است و کشاورزان زیادی درختان قهوه را کشت و پرورش میدهند.
ارتفاع درختان قهوه می تواند از 3 متر تا 10 متر باشد اما شما می توانید این گیاه را به صورت یک بوته کوچک در منزل پرورش دهید. این گیاه جزو گیاهان گلدار است و دانه های قهوه درون میوه آن قرار دارند. به میوه درخت قهوه گیلاس قهوه می گویند.
روش های کشت گیاه و درخت قهوه
درختان قهوه در جهان به دو صورت کشت می شوند. بعضی از کشاوزران درختان قهوه را به روش سنتی پرورش می دهند. در این روش ابتدای فصل هایی که بارندگی بیشتر است دانه های قهوه در تعدادی حفره و در هر حفره حدود 20 دانه قهوه کاشته می شود. البته این روش چندان بازدهی مناسبی ندارد و اغلب دانه های قهوه در این روش جوانه نمی زنند.
روش دوم برای کشت قهوه به این صورت است که ابتدا دانه های قهوه را در یک گلخانه کاشته و پرورش می دهند و بعد از جوانه زدن دانه ها در فاصله بین 6 تا 12 ماه گیاهان را به مزارع منتقل می کنند. اغلب حدود سه تا چهار سال طول می کشد تا گیاه قهوه میوه بدهد و بعد از 5 سال زمان برداشت محصول فرا می رسد.
شکوفه های درخت قهوه شبیه به گل یاسمن هستند و روی خوشه درخت قرار دارند.
انواع درخت قهوه
درختان قهوه گونه های بسیار متنوعی دارند و انواع مختلفی از دانه های قهوه از آنها به دست می آید. امروزه دو نوع اصلی قهوه عربیکا و ربوستا با درصدهای مختلف در جهان وجود دارد که در اغلب کشورهای تولید کننده قهوه کشت و پرورش می یابند.
دانه های قهوه عربیکا حدود 70 درصد دانه های قهوه در جهان را تشکیل می دهند. این دانه ها در ارتفاعات بالا (حدود هزار تا دو هزار متر از سطح دریا) رشد می کنند و عطر و طعم ملایم و بسیار عالی هستند.
دانه های قهوه ربوستا حدود 30 درصد دانه های قهوه جهان را تشکیل می دهند. این دانه ها در ارتفاعات پایین تر (کمتر از 1000 متر از سطح دریا) رشد می کنند و کافئین بالاتر و عطر و طعم قوی تر و اسیدیته بالاتری دارند.
خرید قهوههای عربیکا و ربوستا با کیفیت مانند خرید قهوه عربیکا 60 درصد یا خرید قهوه ربوستا 60 درصد میتواند تاثیر بسیار مهمی در طعم قهوه شما داشته باشند.
شرایط مناسب برای رشد و پرورش گیاه قهوه
قهوه در کمربند قهوه دور تا دور کره زمین در نزدیکی خط استوا رشد می کند. درختان قهوه در آب و هوای مرطوب و گرمسیری حدود 20 تا 30 سال میوه می دهند و قهوه تولید می کنند. این درختان نمی توانند در آب و هوای سرد دوام بیاورند و میوه آن ها خراب می شود.
شرایط مناسب برای رشد و پروش درختان قهوه عبارتند از :
خاک مناسب
خاک مناسب برای گیاه قهوه باید اسیدی باشد تا گیاه بتواند به خوبی در آن رشد کند و محصول با کیفیتی داشته باشد. در صورتی که مدتی بعد از کاشت دانه های قهوه نشانه ای از گل یا جوانه ظاهر نشد بهتر است با اضافه کردن برخی مواد آلی مثل خزه و یا اسپاگنوم میزان اسیدیته خاک را بالا ببرید.
نور ایده آل
درختان قهوه برای رشد و پرورش به نور کافی نیاز دارند. البته این درختان نسبت به انواع دیگر درختان در جنگل کوتاه تر هستند و نور خورشید برگ درختان را نمی سوزد. پس درختان قهوه باید نور مناسب داشته باشند اما بهتر است در معرض نور مستقیم قرار نگیرند.
آبیاری گیاه قهوه
درختان قهوه برای رشد و نمو به آب فراوان نیاز دارند. به همین دلیل این گیاه در مناطقی که باران فراوان می بارد بهتر رشد می کند. کشت درخت قهوه در مناطقی که آب کافی وجود ندارد و آبیاری گیاه به صورت منظم انجام نمی شود باعث خشک شدن سریع درخت می شود.
دمای مناسب
درختان قهوه برای رشد و نمو به آب و هوای گرمسیری نیاز دارند. این درختان نمی توانند در هوای بسیار سرد دوام بیاورند و آب و هوای خشک و بسیار گرم هم مناسب نیست. بهترین دما در طول روز برای این گیاهان بین 20 تا 25 درجه و در طول شب بین 15 تا 20 درجه است.
آفات و بیماری های گیاه قهوه
یکی از بیماری های رایج گیاهان قهوه زنگ برگ قهوه است. این بیماری باعث تغییر رنگ در برگ درختان قهوه می شود و در نتیجه درختان نمی توانند به خوبی رشد کنند. همچنین در مواردی برگ گیاهان قهوه به دلیل بودن در معرض نور مستقیم خورشید می سوزد. البته اگر برگ درختان قهوه بریزید به دلیل کمبود نور کافی است.
ممکن است گیاه قهوه دچار قارچ شود و لکه های سفید و یا خاکستری روی برگ گیاه ظاهر شود. علت اصلی این قارچ آبیاری بیش از حد گیاه و دمای پایین است. بهتر است قبل از استفاده از انواع قارچ کش ها بیماری را ریشه یابی کنید تا مجبور به صرف هزینه های گزاف نشوید.
دمای هوا و خشکی هوا هم می تواند به برگ درختان قهوه آسیب بزند. در واقع اگر برگ درخت از بین برود عمل فتوسنتز که توسط برگ در درخت انجام می شود با مشکل روبه رو می شود و درخت به تدریج از بین می رود.
جمع بندی
امروزه قهوه یکی از پرطرفدارترین نوشیدنی ها در جهان است و به همین دلیل صنعت قهوه پیشرفت بسیار چشمگیری کرده است. کشاورزان زیادی در جهان درختان قهوه را کشت و پرورش می دهند. اگر گیاهان قهوه در شرایط مناسب کشت و پرورش یابند دانه های قهوه به دست آمده کیفیت بالا و طعم فوق العاده ای خواهند داشت.
شما می توانید بهترین نوع قهوه را با توجه به طعم، میزان کافئین و … از فروشگاه قهوه تهیه کنید.